De hoofdfiguur in het lied “John Henry” is zonder twijfel de meest populaire held uit de balladen van de zwarte Amerikaan; waarschijnlijk zelfs uit de hele Amerikaanse balladeliteratuur. Het thema mens/machine draagt uiteraard veel bij tot deze algemene belangstelling. John Henry's heldendom ontstaat diverse elemanten: zijn kracht en doorzettingsvermogen als doodgewone werkman, zijn status als held voor de zwarte Amerikaan en de uitbeelding van het thema 'mens tegen machine'.
Er zijn veel versies van het verhaal, maar over het algemeen is John Henry een zwarte man, een voormalige slaaf, met een enorme lichamelijke kracht, die waarschijnlijk is geboren in Tennessee. Hij werkt als arbeider mee aan de uitbreiding van het spoornet van de oostkust van de VS naar het westen, over en door bergen. Als de eigenaar van de spoorwegen een door stoomaangedreven hamer koopt om het werk van de arbeiders over te nemen daagt Henry de eigenaar uit tot een wedstrijd: hij tefen de machine. John Henry verslaat de machine, maar volledig uitgeput zakt hij in elkaar en sterft.
Interessant is het grote aantal lokale versies en tekstvarianten. Al in de late negentiende eeuw is de John Henry-cyclus verward geraakt met een John Hardy-cyclus, terwijl de eerstgenoemde de oudste is. Zowel John Henry als John Hardy zijn populaire helden met een legendestatus met het enige verschil dat John Henry 'goed' is en de ander 'slecht': twee elementen, die elkaar zowel tegenwerken als aanvullen. En daardoor tot boeiende mengvormen aanleiding hebben gegeven.
De bouw van beide balladen is vrijwel gelijk:
John Hardy was a bad, bad man,
he came from a bad, bad land.
He killed two men in a Shawnee Camp
'cause he's too damn nervy for to run, Goddam!
He's too damn nervy for to run.
De werkelijke John Henry-teksten zijn in twee typen te verdelen: de ballade en de worksongs. Sommigen beweren dat de worksong ouder zou zijn dan de ballade, omdat de balladevorm meer tijd nodig zou hebben om tot ontwikkeling te komen, maar deze bewering wordt niet gestaafd met bewijzen. Anderen beweren dat Henry en Hardy in wezen één en dezelfde persoon zijn, maar anderen vinden dit onaannemelijk omdat dan één man tweemaal in zijn leven het onderwerp is van een grote balladecyclus op tijdstippen die bijna 25 jaar uit elkaar liggen onder omstandigheden die een totale karakterverandering veronderstellen. John Hardy werd op 19 januari 1894 voor moord terechtgesteld, terwijl het werk aan de Big Bend-tunnel – het onderwerp van de John Henry-ballade – plaatsvond tussen 1870 en 1873.
De Big Bend-tunnel, een deel van de C&O (Chesapeake and Ohio) Railroad, ligt ongeveer 15 kilometer ten oosten van Hinton, West Virginia, in het gebied vande New River. Het is een van de langste tunnels in deze streek en het was een van de moeilijkste en gevaarlijkste in aanleg. Tweeëneenhalf jaar lang was het werkterrein absoluut verboden gebied zowel voor publiek als pers, de toestanden waren van die aard, dat naar schatting tien paaden per maand het leven lieten. Cijfers over het personeel zelf zijn niet beschikbaar, omdat door een (on)gelukkig toeval de hele personeelsadministratie bij een brand verloren ging.
John Henry was a railroad man,
He worked from six 'till five,
"Raise 'em up bullies and let 'em drop down,
I'll beat you to the bottom or die."
John Henry said to his captain:
"You are nothing but a common man,
Before that steam drill shall beat me down,
I'll die with my hammer in my hand."
John Henry said to the Shakers:
"You must listen to my call,
Before that steam drill shall beat me down,
I'll jar these mountains till they fall."
John Henry's captain said to him:
"I believe these mountains are caving in."
John Henry said to his captain: "Oh, Lord!"
"That's my hammer you hear in the wind."
John Henry he said to his captain:
"Your money is getting mighty slim,
When I hammer through this old mountain,
Oh Captain will you walk in?"
John Henry's captain came to him
With fifty dollars in his hand,
He laid his hand on his shoulder and said:
"This belongs to a steel driving man."
John Henry was hammering on the right side,
The big steam drill on the left,
Before that steam drill could beat him down,
He hammered his fool self to death
They carried John Henry to the mountains,
From his shoulder his hammer would ring,
She caught on fire by a little blue blaze
I believe these old mountains are caving in.
John Henry was lying on his death bed,
He turned over on his side,
And these were the last words John Henry said
"Bring me a cool drink of water before I die."
John Henry had a little woman,
Her name was Pollie Ann,
He hugged and kissed her just before he died,
Saying, "Pollie, do the very best you can."
John Henry's woman heard he was dead,
She could not rest on her bed,
She got up at midnight, caught that No. 4 train,
"I am going where John Henry fell dead."
They carried John Henry to that new burying ground
His wife all dressed in blue,
She laid her hand on John Henry's cold face,
"John Henry I've been true to you."